Hiperhidroz (Həddindən artıq tərləmə)

Hiperhidroz (Həddindən artıq tərləmə)  nədir?

Hiperhidroz həddindən artıq tərləmədir. Bu vəziyyət bədən istiliyini tənzimləmək üçün lazım olandan daha çox tərlədikdə baş verir. İstirahət edən zaman, soyuq temperaturda və ya tərləməyin gözlənilmədiyi vaxtlarda təsadüfi tərləmə ilə qarşılaşa bilərik.

Tər, tər vəzilərindən ayrılan qoxusuz bir mayedir. Tərin vəzifəsi bədən istiliyini tənzimləmək və həddindən artıq istiləşmənin qarşısını almaqdır. Dəridə tər vəzləri var. Tər, dəri səthinə çatana qədər kanallar adlanan borular vasitəsilə vəzlərlə hərəkət edir. Tər kanalları tərk etdikdən sonra maye haldan qaza çevrilir və bədəni sərinləşdirmək üçün dəridən buxarlanır.

Hiperhidroz, tər vəzilərinin həddindən artıq işləməsinin nəticəsidir.

Hiperhidrozun (Həddindən artıq tərləmənin) növləri və simptomları

Hiperhidroz lokal və ya ümumiləşə bilər.

• Lokal Hiperhidroz qoltuq altlarına, ovuclara, dabanlara, üzə və ya digər nahiyələrə təsir edir.
• bədənin əksər nahiyəsinə və ya hamısına təsir edir.

Birinci dərəcəli və ya İkinci dərəcəli ola bilər.

Birinci dərəcəli Hiperhidrozun simptomları

• Uşaqlıqda və ya yeniyetməlikdə başlayır.
• Ömür boyu davam edə bilər və ya yaşla yaxşılaşa bilər.
• Genetik ola bilər.
• Simmetrik olaraq qoltuq altlarına, ovuclara və ya dabanlara təsir etməyə meyllidir.
• Adətən tərləmə gecələr azalır və yuxu zamanı yox olur.

İkinci dərəcəli Hiperhidrozun simptomları

• Birinci dərəcəli Hiperhidrozdan daha az rast gəlinir.
• Birtərəfli və asimmetrik və ya ümumiləşmiş olma ehtimalı daha çoxdur.
• Gecə və ya yuxu zamanı baş verə bilər.
• Endokrin və ya nevroloji vəziyyətlərə və ya dərmanlara görə baş verə bilər.

Hiperhidroz (Həddindən artıq tərləmə) səbəbləri

Həddindən artıq aktiv tər vəziləri hiperhidroza səbəb olur. Ekrin vəziləriniz (tər vəziləri) istiləşdiyiniz zaman bədəninizi sərinləşdirmək üçün tər yaradır. Bu proses məşq edərkən və ya əsəbi olduğunuzda aktivləşir. Günün istəlinən vaxtında sadalanan hiperhidroz səbəblərinin heç biri olmadığı halda belə tərləmə ilə qarşılaşa bilərsiniz. Tədqiqatçılar hələ də hiperhidroz (həddindən artıq tərləmə) səbəbləri öyrənmək üçün araşdırmalar aparmağa davam edir.

Hiperhidroz (Həddindən artıq tərləmə) üçün risk faktorları

Bədən sərinləmək və həddindən artıq istiləşmənin qarşısını almaq üçün tər istehsal edir.

Ətrafınızda tər vəzilərinizin daha çox tər istehsal etməsinə səbəb ola biləcək müəyyən risk faktorları ola bilər:

• stress, narahatlıq, qorxu və ya əsəb kimi müəyyən duyğular.
• isti temperatur və ya rütubət.
• idman və ya fiziki fəaliyyət.
• bəzi qidalar və içkilər, məsələn, ədviyyatlı qidalar, yağlı qidalar, şəkərli və duzlu qidalar və yüksək miqdarda protein olan qidalar. içki nümunələrinə kofeinli içkilər (qəhvə) və spirt daxildir.

Hiperhidroza (Həddindən artıq tərləməyə) səbəb olan dərman preparatları

Bəzi dərman preparatları yan təsir kimi hiperhidroza (həddindən artıq tərləməyə) səbəb ola bilər:

• albuterol
• bupropion
• hidrokodon
• insulin
• levotiroksin
• lisinopril
• naproksen
• omeprazol
• sertralin

Bu dərman preparatlarından hər hansı birini qəbul edirsinizsə və hiperhidroz əlamətləri ilə qarşılaşırsınızsa, dəri həkimi ilə məsləhətləşin.

Hiperhidroza (Həddindən artıq tərləməyə) səbəb olan tibbi şərtlər

Yayılmış (Generalizə) Hiperhidroz aşağıdakılarla məhdudlaşmayan əsas tibbi vəziyyətin əlaməti ola bilər:

• akromeqaliya
• infeksiya (vərəm)
• anksiyete (narahatlıq, təşviş)
• xərçəng
• diabet
• ürək xəstəliyi və ya ürək çatışmazlığı
• hipertiroidizm
• menopoz
• piylənmə
• Parkinson xəstəliyi

Hiperhidrozun (Həddindən artıq tərləmənin) diaqnozu

Dermatoloq fiziki müayinədən sonra hiperhidroz diaqnozu qoyacaq və simptomlarınız və tibbi tarixçəniz haqqında daha çox məlumat əldə edəcək. Dəri həkimi, diaqnostik meyarlardan istifadə edərək simptomlarınızı qiymətləndirəcək.

Əgər siz artıq altı aydır ki, həddindən artıq tərləmədən əziyyət çəkirsinizsə və aşağıdakı şərtlərdən ən azı ikisi sizdə varsa, bu, hiperhidroza işarə ola bilər:

• Tərləmə qoltuq altınlarında, ovuclarda, ayaq altlarında və ya üzdə baş verirsə,
• Bədənin hər iki tərəfi eyni tərləyirsə,
• Gecələr tərləmə baş vermirsə və ya daha az baş verirsə,
• Bir tərləmə epizodu ən azı bir həftə davam edirsə,
• Ailədə hiperhidroz tarixi varsa,
• Tərləmə müəyyən fəaliyyətləri yerinə yetirməyə mane olursa,
• 25 yaşdan kiçiksinizsə,

Hiperhidrozun (Həddindən artıq tərləmənin) səbəbini müəyyən etmək üçün dermatoloq tərəfindən aşağıdakı testlər təyin edilə bilər.

• Laboratoriya testləri. Dəri həkimi, hiperhidroza həddindən artıq aktiv tiroid (hipertiroidizm) və ya aşağı qan şəkəri (hipoqlikemiya) kimi başqa bir xəstəliklərin səbəb olub-olmadığını  öyrənmək üçün qan, sidik və ya digər laboratoriya testlərini təyin edə bilər.
• Termorequlyator Tər testi. Yod-nişasta testi, dəri keçiriciliyi və termorequlyasiya tər testi də daxil olmaqla, tərləmə sahələrini müəyyən etmək və vəziyyətin şiddətini qiymətləndirməkdə dermatoloqa kömək edəcək bir sıra testlər mövcuddur.

Hiperhidrozun (Həddindən artıq tərləmənin) müalicəsi

Hiperhidrozun (Həddindən artıq tərləmənin) müalicəsi dermatoloq həkim tərəfindən bədənin təsirlənmiş hissəsinə, diaqnozun şiddətinə uyğun olaraq təyin olunur.

Ümumi tədbirlər

• Boş, ləkəyə davamlı, tər keçirməyən paltarlar geyin.
• Nəm olduqda paltar və ayaqqabıları dəyişdirin.
• Tərkibində gümüş və ya mis olan corablar infeksiya və qoxunu azaldır.
• Ayaqqabılarda uducu içliklərdən istifadə edin və onları tez-tez dəyişdirin.
• Kofeinli qida və içkilərdən uzaq durun.
• Hiperhidroza səbəb ola biləcək dərman qəbulunu dayandırın.
• Antiperspirant istifadə edin.

Yerli antiperspirantlar. Yerli antiperspirant məhsullarda dərinin səthindəki tər kanallarını maneə törədən və həddindən artıq tərləmənin qarşısını alan alüminium duzları var. Bu məhsullarla müalicə tərləməni dayandırmır, sadəcə olaraq tıxanmış tər kanalında təri tutur. Yerli antiperspirantlar ovucların, ayaqların və qoltuq altlarının hiperhidrozu üçün ilk müalicə seçimidir.

İontoforez. Hiperhidroz üçün iontoforez hər bir əlin və ya ayağın maye (glikopironium məhlulu) ilə doldurulmuş bir qaba batırılmasını əhatə edir. Qablar mayedən keçən aşağı intensivlikli elektrik cərəyanına qoşulur. Cərəyanlar tər vəzilərinin fəaliyyətini pozmaq üçün dəri vasitəsilə ötürülür. Nəticələri qorumaq üçün müntəzəm müalicə kursları tələb olunur. Bu müalicə adətən qoltuq altı və ya üz hiperhidrozu üçün tövsiyə edilmir.

Botoks inyeksiyası. Botoks inyeksiyası tər vəzilərinin stimullaşdırılmasının qarşısını alaraq hiperhidroz (həddindən artıq tərləmə) müalicəsində effektli nəticələr verir. Təcrübəli dermatoloq tərəfindən icra edildikdə bu prosedur, hiperhidroz (həddindən artıq tərləmə) müalicəsində etibarlı, əməliyyatsız, praktik bir üsuldur. Bədənin hər yerinə tətbiq oluna bilər. Tərləmə bölgəsində sinir keçiriciliyini müvəqqəti dayandırır. Bu prosesdə tər vəzilərinin qalıcı zədələnməsi olmur. Yəni botoks tətbiqinin təsiri getdikcə tər vəziləri əvvəlki kimi tər ifraz etməyə davam edir.

Sinir Cərrahiyyəsi (Simpatektomiya) – həddindən artıq tərləməyə səbəb olan sinirlərin çıxarılmasını əhatə edir.

• Endoskopik Torakal Simpatektomiya – ovucların və ya üzün həddindən artıq tərləməsinin müalicəsi üçün istifadə olunur.
• Endoskopik Lomber Simpatektomiya – ayaqların həddindən artıq tərləməsinin müalicəsi üçün istifadə olunur.

Tər Vəzilərinin Çıxarılması: Hiperhidroz (həddindən artıq tərləmə) yalnız qoltuq altlarınızda baş verirsə, tər vəzilərinin çıxarılması hiperhidroz probleminizə kömək edə bilər.

Hiperhidroz (Həddindən artıq tərləmən) ilə bağlı dermatoloqa nə vaxt müraciət etməli?

Hiperhidroz (həddindən artıq tərləmən) ilə bağlı aşağıdakı hallarda dermatoloqa müraciət etməlisiniz:

• Həyatınıza mənfi təsir göstərirsə,
• Fəaliyyətlərdən və ya sevdiyiniz insanlardan qaçmağınıza səbəb olursa,
• Zamanla pisləşirsə,
• Gecə yatarkən də tərləmə baş verirsə.

Bəzi hallarda həddindən artıq tərləmə ağır və bəzən həyati təhlükəsi olan bir vəziyyətə görə ola bilər. Sinədə ağrı varsa və ya hiperhidroz əlamətləri ilə yanaşı mədə bulanma və ya başgicəllənmə də varsa, dərhal dermatoloqa müraciət edilməlidir.