Rozasea (Çəhrayı Sızanaq)

Rozasea (Çəhrayı Sızanaq) – üzün dərisinin naməlum etiologiyalı xronik xəstəliyi olub proqredient gedişli, tez-tez qızartının olması, persistensiya edən eritema, teleanqiektaziyalarla, iltihabi hallarla, papula, pustula və bəzən düyünlərin yaranması ilə səciyyələnir. Daha ağır hallarda bir neçə il keçdikdən sonra insanı eybəcərləşdirən hipertrofiya, xüsusilə də burun nahiyəsində – rinofima inkişaf edə bilər. Xəstəlik 30-40 yaşlar arasında başlanır və ən yüksək zirvəsinə 40-50 yaş arasında çatır. Çox vaxt qadınlar xəstələnirlər, lakin birləşdirici toxumanın və piy vəzilərinin hiperplaziyası (əsasən, rinofimanın yaranmasına səbəb olur) yalnız kişilərdə müşahidə edilir.

Çəhrayı Sızanaq adətən üz nahiyəsində meydana gəldiyi üçün estetik baxımdan da pis görünüşə səbəb olur. Günəşin zərərli təsiri, ətraf mühitin çirklənməsi, stress və soyuq havalar da bu xəstəliyin tez-tez baş verməsi və gedişatına təsir edir.

Xüsusilə yaz aylarında təsirli olan bu xəstəlik üzdə çəhrayı ləkələrlə müşahidə olunur. Bu ləkədən sonra həmin nahiyədə dəridə kəpək və daha kiçik ləkələr əmələ gəlir. Yoluxucu olmayan Çəhrayı Sızanaq adətən müalicə edilə bilər.

Rozaseanın simptomları bunlardır:

• Rozasea üzün davamlı qızarıb – pörtməsinə səbəb olur.
• Burun və yanaq nahiyəsində yerləşən kiçik qan damarları görünən olur.
• Sızanaqları xatırladan səpgilər (qabarlar) yaranır. Bu qabarlarda bəzən irin olur.
• Təsirə məruz qalan nahiyənin dərisində yanma və qaşınma hissi ola bilər.
• Rozasea bəzi xəstələrdə quru, qıcıqlanmış, şişmiş gözlər və göz qapaqları ilə müşahidə olunur. Bəzən göz simptomları dəri simptomlarından əvvəl müşahidə olunur.
• Zamanla, Rozasea burundakı dərini qalınlaşdıra bilər, bu da burnun bulbous görünməsinə səbəb olur (rinofima). Bu, kişilərdə qadınlara nisbətən daha tez-tez baş verir.

Rozaseanın dörd alt növü var və onların müxtəlif əlamət və simptomları var.

• Eritematotelangiektatik  rozasea: Qızartı, kapilyar damarların daha görünən olması
• Papulopustular rozasea: Qızartı, ödem və sızanaq kimi səpgilər
• Fimatoz rozasea: Dəri qalınlaşır və kobud bir quruluş alır
• Okulyar rozasea: Gözlər qızarır və qıcıqlanır, göz qapaqları şişir.

Rozaseanın Səbəbləri

Rozaseanın (Çəhrayı Sızanağın) səbəbi məlum deyil, lakin bu, həddindən artıq aktiv immunitet sistemi, ətraf mühit faktorları və ya bunların birləşməsi ilə bağlı ola bilər. Rozasea irsi meylliyə malik olması aşkar edilməmişdir və yoluxucu deyil.

Rozasea üçün qıcıqlandırıcı faktorlar:

• isti içkilər
• günəş işığına məruz qalmaq
• gərgin məşq rejimi
• isti və ya soyuq hava
• spirtli içkilər və kofein
• müəyyən qidalar, məsələn, ədviyyatlı qidalar
• sitrus meyvələri
• stress
• bəzi qan təzyiqi dərmanları da daxil olmaqla, qan damarlarını genişləndirən dərmanlar
• kortizonlu kremlərin uzun müddət nəzarətsiz istifadəsi

Nə vaxt dermatoloqa müraciət edilməlidir?

Əgər üzünüzdə və ya gözünüzdə davamlı simptomlar müşahidə edirsinizsə, Rozaseanın diaqnoz və düzgün müalicəsi üçün dəri həkiminə (dermatoloq həkimə) müraciət edin.

Rozasea xəstəliyinin diaqnozu

Rozaseanın diaqnozu üçün xüsusi bir test istifadə edilmir. Dəri həkiminiz fiziki müayinə zamanı simptomlarınızı – səpgilərinizi incələyərək diaqnoz qoya bilər. Dermatoloq çəhrayı sızanaq ilə oxşar simptomları olan psoriasis vulgaris (psoriaz) və ya pullu dəmirov, sızanaq, eqzema və ya lupus kimi digər dəri xəstəlikləri şüphəsini aradan qaldırmaq  üçün bəzi qan testləri tələb edə bilər.

Simptomlarınız gözlərinizi əhatə edərsə, dəri həkiminiz dəyərləndirmə üçün sizi bir göz həkiminə (oftalmoloqa) yönləndirəcəkdir.

Rozasea xəstəliyinin müalicəsi

Hal-hazırda Rozaseanın qəti müalicəsi yoxdur, lakin müalicə simptomları idarə etməyə kömək edə bilər. Rozaseanın müalicəsi əlamət və simptomları idarə etməyə yönəlmişdir. Çox vaxt Rozasea müalicəsi üçün dərmanların və fizoterapevtik metodların kombinasiyası tələb olunur. Beləliklə, dermatoloq müayinə və müalicəsi mütləqdir. Aptekdən aldığınız dərman və kremlərlə dermatoloq nəzarəti olmadan evdə təkbaşına müalicə etmə cəhdiniz üzünüzdə geri dönüşü olmayan fəsadlara səbəb ola bilər.

Müalicənizin müddəti əlamət və simptomlarınızın növü və şiddətindən asılıdır. Təkrarlanma adi haldır.

Rozasea xəstəliyinin Dərmanla Müalicəsi

Ən çox istifadə olunan preparatlar – antibiotiklər, metronidazol, sintetik retinoidlərdir. Tetrasiklin sırası antibiotikləri aknenin terapiyasında ən effektiv antibakterial preparatlar olaraq qalırlar. Tetrasiklinlərin müsbət təsiri onların piy vəzilərində toplanması, iltihabi toxumaların sahəsinə seçici nüfuz etməsi, korinebakteriyaların lipazasının təsirini dəf etməsi xüsusiyyəti ilə izah olunur ki, bu da dəri piyində perifollikulyar iltihabın yaranmasına səbəb olan sərbəst yağ turşularının miqdarını azaldır.

Rozasea müalicəsində istifadə edilən dərmanlara daxildir:

• Qızartıları azaldan yerli dərmanlar. Yüngül və ya orta dərəcədə Rozasea üçün dermatoloq təsirlənmiş dəriyə tətbiq üçün krem ​​və ya gel təyin edə bilər. Brimonidin (Mirvaso) və oxymetazolin (Rhofade) qan damarlarını sıxaraq qızartıları azaldır. İstifadədən sonra 12 saat ərzində nəticəni görə bilərsiniz. Qan damarlarına təsir müvəqqətidir, buna görə də sağalma üçün dərmanı mütəmadi olaraq tətbiq etmək lazımdır. Digər lokal məhsullar yumşaq Rozasea sızanaqlarını idarə etməyə kömək edir. Bu preparatlara azelaik turşusu (Azelex, Finacea), metronidazol (Metrogel, Noritate və başqaları) və ivermektin (Soolantra) daxildir. Azelaik turşusu və metronidazol ilə ümumiyyətlə iki-altı həftə ərzində nəzərə çarpan irəliləyişlər görünmür. İvermektin dərinin sağalması daha uzun çəkə bilər, lakin metronidazoldan daha uzun remissiya ilə nəticələnir.

• Ağızdan qəbul edilən antibiotiklər. Dəri həkiminiz səpgi və sızanaqlarla orta və şiddətli Rozasea üçün doksisiklin kimi oral antibiotik təyin edə bilər.
• Ağızdan qəbul edilən sızanaq dərmanı. Digər müalicələrə cavab verməyən şiddətli çəhrayı sızanaq probleminiz varsa, dermatoloqunuz izotretinoin təyin edə bilər. Bu, Rozaseanın sızanağa oxşayan səpgilərini təmizləməyə kömək edən güclü bir sızanaq dərmanıdır. Hamiləlik dövründə bu dərman istifadə edilməməlidir, çünki bu, ciddi doğuş qüsurlarına səbəb ola bilər.

Rozasea Müalicəsində Fizioterapevtik metodlar

• Krioterapiya (maye azotun applikasiyası) günaşırı və ya hər gün dərin qabıqverməyə qədər aparılır. Metod Rozaseanın Rinofima mərhələsində tətbiq edilir. Krioterapiya iltihabəleyhinə, damardaraldıcı, antidemodikoz təsir göstərir.
• Lazeroterapiya teleangiektaziyaların destruksiyası məqsədilə uzun dalğalı (577 və 585 nm) şüalar tətbiq olunur. İşıq dəstəsi səthi qan damarının daxilində istilik effektini yaradaraq yaxınlıqdakı toxumalara zərər vurmadan qan damarının dağılmasına səbəb olur.Lazer görünən damarları hədəflədiyi üçün o, qaralmamış, qəhvəyi və ya qara dəridə daha effektiv olur. Rozasea müalicəsi üçün lazer terapiyasının yan təsirlərinə bir neçə gün davam edə biləcək şişkinlik və göyərmə daxildir. Sağalma dövründə buz tətbiqi və zərif dəriyə qulluq tələb olunacaq. Qəhvəyi və ya qara dəridə lazer müalicəsi müalicə olunan dərinin uzunmüddətli və ya daimi rəngsizləşməsinə səbəb ola bilər.

Əksər xəstələrdə dermatoloqun təyin etdiyi Rozasea müalicə kursu dəstəkləyici tədbirlərinin və dərmanların birləşməsini əhatə edir, məsələn:

• qıcıqlandırıcı faktorlardan qaçınmaq – məsələn, tərkibində spirt və ya kofein olan içkilərdən qaçınmaq
• kremlər və gellər – ləkələri və qızartıları azaltmaq üçün dəriyə tətbiq olunan dərmanlar
• oral dərmanlar – oral antibiotiklər kimi daha ciddi ləkələri təmizləməyə kömək edə bilən tabletlər və ya kapsullar