Ziyil (HPV virusu)

Ziyil – HPV (Human Papillomavirus) virusu nəticəsində yaranan çox geniş yayılmış xoşxassəli dəri törəməsidir.

Ziyil kimlərdə müşahidə olunur?

Ziyil, xüsusilə aşağıdakılarda müşahidə olunur:

• Məktəb yaşlı uşaqlar (lakin ziyil hər yaşda baş verə bilər)
• Uzun müddətli  azatioprin və ya siklosporin istifadəsi kimi dərmanlarla əlaqəli immunosupressiyası olan  və ya  insan immunçatışmazlığı virusu (HİV virusu) olan insanlar

Ziyil müşahidə edildiyi nahiyələrə görə təsnif edilir:

• Barmaqlarda xüsusən, əl barmaqlarında ziyilin rastgəlmə tezliyi çoxdur. Barmaqda ziyili quruluşca qabarıq – dəridən qalxan və ya yastı, sərt konsistensiyada müşahidə edirik. Müalicə edilməzsə, böyüyür və ya yaxın nahiyələrə yayılır.
• Cinsi orqanda ziyil simptomların üzə çıxmayacağı qədər kiçik ola və dəri səthindən qalxmaya bilər.

Əlamətləri aşağıdakı kimi görünür:

• genital bölgədə dəri qalxması
  • xüsusən immun sistemi zəif olan insanlarda gül kələminə bənzəyən qabarmalar
  • genital bölgədə qaşınma və narahatlıq hissi, bəzi hallarda ağrı
  • cinsi əlaqə zamanı qanaxma (nadir əlamət)
  • kişilərdə sidiyin haçalanmış şəkildə ifrazı
• Virus ehtiva edən bədən hissələri ilə təmasda olması və ayağın zədələnmiş nahiyələrindən virusun keçməsi nəticəsində ayaqlarda ziyil əmələ gəlir. Onlar səpələnmiş, kiçik və ya bir-biri ilə birləşərək çox böyük ölçülərə çata bilər. Ayaqlarda ziyil aşkar edildikdə, dermatoloqa müraciət etmək lazımdır, çünki ziyillərin ölçüsü və sayı tədricən arta bilər. Həssas və ağrılı olması, ayaq üstə durarkən və ya gəzərkən narahatlıq yaratmaları mümkündür.

Ziyil xəstəliyinin növləri

HPV -nin səbəb olduğu ziyil xəstəliyinin bəzi növlərinə aşağıdakılar daxildir:

• Ümumi ziyil (verruca vulgaris) – bunlar kobud səthi olan sərt, kiçik düyünlərə bənzəyir. Bədənin hər hansı bir hissəsi təsirlənə bilər, lakin dizlər və əllər ən çox müşahidə olunan nahiyələrdir.
• Yastı ziyil (verruca plana) – hamar, yastı düyünlərə bənzəyir. Bədənin hər hansı bir hissəsində müşahidə oluna bilər, lakin üz, ayaqların altı və əllər ən çox müşahidə olunan nahiyələrdir.
• Sapvari ziyil (verruca filiformis) – bunlar nazik, uzun saplara bənzəyir. Adətən üzdə (xüsusən də göz qapaqları və dodaqların yaxınlığında) müşahidə olunur.
• Ayaqaltı ziyil (verruca plantar) – bunlar kiçik, sərt qabarlara bənzəyir və onların üzərində kiçik qara nöqtələr ola bilər. Ən çox ayaqların alt hissəsində rast gəlinir.
• Anogenital ziyillər (Verruca anogenitalis, Condyloma acuminata) – bunlar dənəli “gül kələm” görünüşü ilə boz və ya ağ rəngli topaqlara bənzəyir. Genital ziyil cinsi yolla ötürüldüyü üçün ən çox penis, vulva və anus təsirlənir.

Ziyil səbəbi

Ziyil, insan papillomavirusunun (HPV) ikiqat zəncirli DNT virusu ilə yoluxması nəticəsində yaranır. HPV-nin 150-dən çox növü məlumdur, onlardan yalnız bəziləri dəriyə yoluxur və müxtəlif klinik görünüşlərə səbəb olur. İnfeksiya epidermisin bazal qatında başlayır, keratinositlərin (dəri hüceyrələrinin) və hiperkeratozun yayılmasına və yoluxucu virus hissəciklərinin – ziyilin yaranmasına səbəb olur. Dərini yoluxduran ən çox yayılmış HPV növləri 1, 2, 3, 4, 10, 27, 29 və 57-dir.

Ziyil xəstəliyi üçün risk faktorları

Hər kəsdə ziyil müşahidə oluna bilər, lakin riski artıran amillərə aşağıdakılar daxildir:

• dərinin zədələnməsi
• dəri səthini pozan dəri infeksiyaları
• çox tərləyən əllər və ya ayaqlar (hiperhidroz)
• ictimai hovuzlardan istifadə
• dırnaqları yemək
• digər insanların ziyilləri ilə birbaşa təmasda olmaq
• mövcud olan ziyili cızmaq və ya kəsmək infeksiyanı bədəninin digər nahiyələrinə yaya bilər.

Ziyil diaqnozu

Əksər hallarda, dəri həkimi – dermatoloq aşağıdakı üsullardan biri və ya bir neçəsi ilə birlikdə ziyil diaqnozu qoya bilər:

• Ziyilin fiziki müayinəsi
• Ziyillərdə ümumi olan tünd, dəqiq nöqtələrin – laxtalanmış qan damarlarının əlamətlərini yoxlamaq üçün ziyilin üst qatını qaşımaq
• Ziyilin kiçik bir hissəsinin analiz üçün laboratoriyaya göndərilməsi

Ziyil müalicəsi

Ziyil müalicəsinin məqsədləri – ziyilləri məhv etmək, virusla mübarizə üçün immun sisteminin reaksiyasını stimullaşdırmaq və ya hər ikisidir.

Dermatoloq ziyilin yeri və simptomlarına əsasən aşağıdakı üsullardan birini təklif edə bilər. 

• Heç bir müdaxilə etməyin – ziyillərin təxminən 65% -i heç bir tibbi müdaxilə olmadan iki il ərzində öz-özünə yox olur. Bu “gözlə və gör” yanaşması çoxsaylı ziyilləri olan və ya iki ildən artıq müddətdə ziyilləri olan fərdlər üçün tövsiyə edilmir.
• Yerli kimyəvi maddələr (salisilik turşu və ya laktik turşu kimi) – Bəzi yerli müalicə üçün istifadə olunan dərmanlar sağlam dəri toxumasına zərər verə bilər, sağlamlığınız üçün onlar mütləq şəkildə dermatoloq nəzarətində istifadə edilməlidir.
• İmmunitet sistemi stimulyatoru – Viral infeksiya ilə mübarizə aparmaq üçün immunitet sistemini stimullaşdırır.
• Kriyoterapiya – ziyil maye azotla dondurulur.
• Lazer terapiyası – ziyil lazer vasitəsilə yandırılır.