İmpetiqo xəstəliyi

İmpetiqo, xüsusilə uşaqlarda çox yayılmış bir dəri infeksiyasıdır. Bir bakteriya səbəb olur. Həm də çox yoluxucudur.

Əksər insanlar impetiqo xəstəliyi olan biri ilə dəri təmasından sonra yoluxurlar. Güləşçilər və futbolçular kimi uşaqlar və idmançılar bunu tez-tez əldə edirlər.

İmpetiqo xəstəliyinə səbəb olan bakteriyalara yoluxmuş bir şeydən istifadə etməklə də onu əldə etmək mümkündür. O, yoluxmuş dəsmaldan və ya idman avadanlığından alına bilərsiniz. Yoluxmuş paltar geymək impetiqonun başqa bir yoludur.

Stafilokok və streptokoklar əksər hallarda impetiqoya səbəb olur. Bu bakteriyalar bədənə daxil olaraq impetiqoya səbəb olur. Onlar dəridə kəsik, cızıq və ya böcək dişləməsi ilə daxil ola bilərlər. Səpgi, yara və ya yanıq da bakteriyalar üçün əla bir giriş nöqtəsidir.

Uşaqlarda yanaşı olaraq eqzema və ya suçiçəyi xəstəliyi olarsa, qaşımaqla impetiqoya yoluxa bilərlər. Qaşımaq dərini zədələyir, bakteriyaların içəriyə daxil olmasını asanlaşdırır.

Bəzən impetiqo xəstəliyi zədələnməmiş dəridə də inkişaf edə bilər.

İmpetiqo xəstəliyi növləri və simptomları

İmpetiqo xəstəliyinin iki növ var:

• Adi İmpetiqo (Vulqar İmpetiqo). Bu İmpetiqo xəstəliyinin ən çox yayılmış növüdür. İmpetiqo hallarının təxminən 70 faizi bu tipdir. Ağız və burun ətrafında, bəzən isə ətraflarda kiçik qırmızı qabarcıqlar əmələ gəlir. Blisterlər tezliklə partlayır və maye və ya irin sızır, qalın, sarımtıl-qəhvəyi qızılı qabıqlar əmələ gətirir. Qabıqlar quruduqca, tez-tez yara izi olmadan yaxşılaşan qırmızı bir iz buraxırlar.Yaralar ağrılı olmasa da, çox qaşıntılı ola bilər. İnfeksiyanın bədənin digər hissələrinə və digər insanlara yayılmasının qarşısını almaq üçün yaralara toxunmamaq və cızmamaq vacibdir.
• Bullyoz İmpetiqo, dəri qatını hədəf alan bir növ toksin ifraz edən Staphylococcus aureusun xüsusi bir ştamından qaynaqlanır. Adətən 2 yaşdan kiçik körpələrə təsir göstərir.Gövdə, ayaq və qollarda orta və böyük maye ilə dolu blisterlər görünür. Blister ətrafındakı dəri qırmızı və qaşınır, lakin ağrılı deyil. Onlar sürətlə yayılır və nəticədə partlayaraq sarı bir qabıq buraxırlar. Qabıq normal olaraq çapıqsız sağalır. Blisterlər ağrılı deyil, lakin çox qaşınma ola bilər. Xəstələr yaraya toxunmamağa və cızmamağa çalışmalıdırlar.

Ektima. İmpetiqo müalicə edilmədikdə ektima inkişaf edə bilər. Bu, daha ciddi infeksiya növüdür, çünki dərinin dərinliyinə keçir. Bir insanda ektima olduqda, görəcəksiniz:

• Ağrılı suluqlar olur.
• Suluqlar dərin, açıq yaralara çevrilir.
• Qalın qabıqlar inkişaf edir, tez-tez ətrafdakı dəridə qızartı olur.

İnfeksiya dərinin dərinliyinə getdiyi üçün dəri sağaldıqdan sonra yara izlərini görə bilərsiniz.

Əgər uşağınızın dərisində bu əlamətlərdən hər hansı birini görsəniz, dermatoloq və ya pediatr həkimə müraciət etməlisiniz. İmpetiqo xəstəliyinin bütün növləri çox yoluxucudur.

Müalicə impetiqo infeksiyasını təmizləməyə və infeksiyanın başqalarına yayılmasının qarşısını almağa kömək edə bilər.

İmpetiqo xəstəliyinin yaranma səbəbləri

İmpetiqo xəstəliyi, Staphylococcus aureus adlı bir bakteriya tərəfindən törədilir. Dərinin bütövlüyünün pozulduğu hallarda, məsələn, kiçik yaralar zamanı bakteriyalar asanlıqla çoxalır. İsti və rütubətli havalarda daha çox rast gəlinir. İmpetiqo xəstəliyinin ortaya çıxmasını asanlaşdıran amillərə yüksək temperatur, həddindən artıq nəmlik, pis gigiyena və dəri zədəsi daxildir.

İmpetiqo xəstəliyi riskini artıran amillər

İmpetiqo xəstəliyi riskini artıran amillərə aşağıdakılar daxildir:

• Yaş. İmpetiqo, ən çox 2-5 yaş arası uşaqlarda müşahidə olunur.
• Yaxın təmas. İmpetiqo xəstəliyi, məktəblər və uşaq baxçaları kimi yerlərdə və dəri təması olan idmanlarla asanlıqla yayılır.
• İsti, rütubətli hava. İmpetiqo infeksiyalarına daha çox isti, nəmli havalarda rast gəlinir.
• Cızılmş dəri. İmpetiqo xəstəliyinə səbəb olan bakteriyalar dəriyə kiçik bir kəsik, həşərat dişləməsi və ya səpgi yolu ilə daxil olur.
• Digər sağlamlıq şərtləri. Atopik Dermatit (eqzema) kimi digər dəri xəstəlikləri olan uşaqlarda impetiqo xəstəliyinin inkişafı riski daha yüksəkdir. Yaşlı insanlar, diabetli insanlar və ya immuniteti zəif olan insanlarda da impetiqo xəstəliyinin inkişafı riski daha yüksəkdir.

İmpetiqo xəstəliyinin fəsadları

İmpetiqo xəstəliyi, təhlükəli deyil və infeksiyanın yüngül formalarında yaralar ümumiyyətlə çapıqsız sağalır.

İmpetiqo xəstəliyinin nadir hallarda baş verən ağırlaşmalarına aşağıdakılar daxildir:

• Sellülit. Həyati təhlükəsi olan infeksiya dərinin altında yatan toxumalara təsir edib, nəticədə limfa düyünlərinə və qana yayıla bilər.
• Böyrək problemləri. İmpetiqo xəstəliyinə səbəb olan bakteriya növlərindən biri böyrəklərə də zərər verə bilər.
• Çapıq. Ektima ilə əlaqəli yaralar izlər buraxa bilər.

İmpetiqo xəstəliyinin diaqnozu

İmpetiqo xəstəliyinin diaqnozu dermatoloq həkim tərəfindən icra edilən fiziki müayinə əsasında qoyulur. Bəzi pasiyentlərdə İmpetiqo xəstəliyinin diaqnozu və müalicəsi üçün dermatoloq laboratoriya testləri təyin edə bilər. Bu testlər, dermatoloqa hansı bakteriyaların infeksiyaya səbəb olduğunu söyləyə bilər.

Dəri həkimi – dermatoloq infeksiyanın geniş yayıla biləcəyi şüphəsi olarsa, qan testi də təyin edə bilər.

İmpetiqo xəstəliyinin müalicəsi

Qida və Dərman Agentliyi (FDA) 9 aylıq uşaqlarda impetiqo xəstəliyi müalicəsi üçün amoksilavin  və amoksisilin-klavunakı təsdiqləyib. Mupirosin FDA tərəfindən 12 yaşdan yuxarı insanların impetiqo xəstəliyi müalicəsi üçün təsdiqlənmişdir.

Zəruri hallarda, bir dermatoloq FDA tərəfindən təsdiq edilmiş yaşdan daha kiçik bir uşağın impetiqo xəstəliyi müalicəsi üçün bu dərmanlardan birini təyin edə bilər. Bu da çox faydalı ola bilər.

Bir dermatoloq yerli antibiotik təyin edərsə, o, impetiqo infeksiyası yoluxmuş nahiyələrə tətbiq edilməlidir. Əgər bir neçə impetiqo epidemiyası varsa, onu burun dəliklərinə tətbiq etmək lazım ola bilər. İmpetiqo xəstəliyinə səbəb olan bakteriyalar daha çox burun dəliklərində çoxalır.

Bəzən daha güclü dərman lazımdır. Dermatoloq oral antibiotik təyin edə bilər. Bəzi xəstələrə antibiotik iynələri lazımdır.

İmpetiqo xəstəliyinin profilkatikası

Dərini təmiz saxlamaq sağlam qalmağın ən yaxşı yoludur. Kəsikləri, sıyrıqları, həşərat dişləmələrini və digər yaraları dərhal yumaq vacibdir.

İmpetiqo xəstəliyinin başqalarına yayılmasının qarşısını almaq üçün:

• Təsirə məruz qalan ərazilərə toxunmaqdan çəkinin.
• Su ilə təmasdan uzaq durun.
• Antibiotik məlhəmi tətbiq edərkən əlcək taxın və sonra əllərinizi yaxşıca yuyun.
• Dəsmalları və ya paltarları paylaşmayın.
• Özünü çızmaması üçün uşağın dırnaqlarını qısa kəsin.
• Dermatoloqunuz infeksiyanın yoluxucu olmadığını deyənə qədər uşağınızı evdə saxlayın.