Nevus (Xal)

10 Avqust 2023Son yenilənmə 10 Avqust 2023

716 3 dəqiqə oxuma müddəti

Mündəricat göstər

Nevus (Xal) və ya Melanositik Nevus (Nevus Pigmentosus; Pigmentli Nevus) – piqment hüceyrələrinin (melanositlərin) lokal yayılması səbəbindən ümumi xoşxassəli dəri törəməsidir.

Nevus (Xal) doğuş zamanı (anadangəlmə) və ya daha sonra (qazanılmış) müşahidə oluna bilər.

Nevus (Xal) kimlərə təsir edir?

Demək olar ki, hər kəsdə ən azı bir nevus (xal) var.

İnsanların təxminən 1% -i bir və ya daha çox nevus (xal) ilə doğulur.
Açıq dəri rəngi olan insanlar tünd dəri rəngi olan insanlardan daha çox nevusa (xala) meyllidirlər.
Uşaqlıq dövründə (2-10 yaş arası) görünən nevuslar həyat boyu davamlı olurlar.
Uşaqlıqda və ya yetkinlikdə qazanılan nevuslar günəşə məruz qaldıqdan sonra yox olur.

Nevus (Xal) hansı səbəblə yaranır?

Nevus hüceyrələrinin lokal çoxalmasının dəqiq səbəbi bilinməsə də, aydındır ki, bir insanın nevuslarının sayı genetik faktorlardan, günəşə məruz qalmadan və immun faktorundan asılıdır.

Bir çox nevusu (xalı) olan insanların, ailə üzvlərində də oxşar dəri törəmələri olur.
RAS genlərindəki somatik mutasiyalar anadangəlmə nevuslarla (xallarla) əlaqələndirilir.
İmmunosupressiv müalicə nevusların (xalların) sayının artmasına səbəb olur.

Nevus (Xal) hansı simptomlarla müşahidə olunur?

Nevuslar (Xallar) kliniki, dermatoskopik və histoloji görünüşünə görə çox müxtəlifdir.

Bədənin hər hansı bir hissəsində müşahidə oluna bilər.
Yerləşmə yerindən asılı olaraq görünüşü fərqlənir.
Onlar yastı və ya qabarıq ola bilər.
Rəngləri çəhrayı və ya dərinin rəng tonundan tünd qəhvəyi, polad mavi və ya qara rənglərə qədər dəyişir.
Açıq dəri rəngi olan insanlarda açıq rəngli, tünd dəri rəngi olan insanlarda isə tünd-qəhvəyi və ya qara rəngli olurlar.
Əsasən dəyirmi və ya oval formada olmasına baxmayaraq, xallar bəzən qeyri-adi formalarda da ola bilərlər.
Onların ölçüləri bir neçə millimetrdən bir neçə santimetrə qədərdir.

Nevus (Xal) necə təsnif edilir?

Anadangəlmə Nevus (Xal). Yetkin ölçüsünə və spesifik xüsusiyyətlərinə görə təsnif edilir.

Nevusların (Xalların) patoloji təsnifatı dəridə nevus hüceyrələrinin olduğu yerdən asılıdır.

Dermatoskopiya nevusun (xalın) piqment nümunələrinə əsaslanan yeni təsnifata səbəb oldu:

Qazanılmış Nevus (Xal). Doğuşdan sonra görünən adi xallar qazanılmış nevus adlandırıla bilər.

Nevus (Xal) hansı fəsadlara səbəb olur?

İnsanlar dəri xərçəngindən ölümün ən ümumi səbəbi olan melanoma haqqında eşitdikləri üçün xallarından narahatdırlar.

Əvvəlcə melanoma zərərsiz xal (nevus) kimi görünə bilər, lakin zaman keçdikcə strukturda daha nizamsız olur və böyüməyə meyllidir.
Daha çox sayda xalı olan insanlarda, xüsusən də 100 -dən çox olduqda, bir neçə xalı olanlara nisbətən melanoma riski daha yüksəkdir.

Nevus (Xal) digər səbəblərə görə dəyişir, məsələn, günəşə məruz qaldıqdan sonra və ya hamiləlik zamanı. Onlar böyüyə, kiçilə və ya yox ola bilər.

Nevus (Xal) diaqnozu necə qoyulur?

Nevus (Xal) adətən klinik olaraq tipik görünüşü ilə diaqnoz edilir. Diaqnozla bağlı hər hansı bir şübhə varsa, dəri xəstəlikləri üzrə ixtisaslaşmış həkimə – dermatoloqa müraciət edilməlidir.

Bu xüsusilə vacibdir, əgər:

Nevusun ölçüsü, forması, quruluşu və ya rəngi dəyişirsə,
Yetkinlik dövründə yeni bir nevus inkişaf edirsə,
O, digər nevuslarından fərqlənirsə,
ABCD xüsusiyyətlərinə malikdirsə (Asimmetriya, Sərhəd pozuntusu, Rəng dəyişkənliyi, Diametr > 6 mm),
Qanaxma, qabıqlanma və ya qaşınma şikayətləri varsa,

Bu xüsusiyyətlərə malik dəri törəmələrinin əksəriyyəti dermatoskopiyadan istifadə edən dermatoloq tərəfindən qiymətləndirildikdə diaqnoz daha dəqiqdir. Melanoma riski daşıyan nevuslar (xallar) histopatoloji (diaqnostik biopsiya) üçün eksize edilir. Qismən biopsiya tövsiyə edilmir, çünki xərçəngli dəyişiklik sahəsini qaçıra bilər.

Nevus (Xal) necə müalicə edilir ?

Nevusun müalicəsi ləkəli qaralmış nevus zamanı müşahidə və insolyasiyanın məhdudlaşdırılması əsas göstəricidir. Biopsiya və nevusun xoşxassəli olması təsdiqləndikdən sonra, çətin və intradermal qazanılmış nevusların elektrokoaqulyasiyası mümkündür.

Kiçik anadangəlmə nevus (xal) 16-20 yaşa qədər götürülə bilər.
Nəhəng anadangəlmə nevusun (xalın) melanomaya dönmə riski yüksək olduğu üçün erkən vaxtlarda götürülür. Göstəriş olduqda və histoloji olaraq təsdiqləndikdə transplantasiya metodikasını tətbiq etməklə kəsilib götürülür.

Polimorf atipik melanositlərin pərakəndə proliferasiyası nətiəsində yaranan qaralmış piqment törəmədir. Dəyişilməmiş dəridə melamonanın sələfi hesab olunur. Melanomanın yaranma riski ömür boyu populyasiyada 18%, displastik nevus sindromunun mövcudluğu zamanı melanoma ilə birlikdə 100%, displastik nevus zamanı 18% -dir. Displastik nevus diaqnozu təsdiqləndikdə sağlam dəri əhatə olunmaqla cərrahi götürülmə məsləhət görülür. Radioloji müalicə metodları tətbiq olunmur. Dəridə olan prosesin natural ölçüdə şəkili çəkilir. Pasiyentlər ildə 1-4 dəfə yoxlanılır.

Nevus (Xal) dəri törəməsinin qarşısını almaq mümkündürmü ?

Doğuşdan başlayaraq günəşdən ciddi şəkildə qorunmaqla nevusların sayı minimuma endirilə bilər. Hər yaşda günəşdən qorunmaq dərinin yaşlanmasını və dəri xərçəngi riskini azaltmaq üçün vacibdir.