Erythema İnfectiosum (Beşinci xəstəlik)

Erythema İnfectiosum xüsusilə uşaqlarda rast gəlinən, əsasən zərərsiz viral infeksiyadır. Adətən 4-10 yaş arasında baş verir. Uşaqlarda ən çox rast gəlinən 6 viral xəstəliyindən biri olduğu üçün “beşinci xəstəlik” kimi də tanınır. Bununla belə, ilk növbədə yanaqlarda başlayan və daha sonra geniş bir sahəyə yayılan geniş yayılmış qırmızı səpgilərə səbəb ola bilir.

Erythema İnfectiosum (Beşinci xəstəlik) kimlərə təsir edir?

Erythema İnfectiosum bütün dünyada baş verən, daha çox 4-10 yaş arası uşaqlarda rast gəlinən xəstəlikdir. Buna baxmayaraq, az da olsa yetkinlərdə də rast gəlinə bilər. Bu infeksiya adətən ilin yaz aylarında müşahidə olunur.

Hamilələrdə parvovirus B19 infeksiyası ciddi fetal ağırlaşmalara səbəb ola bilər.

Erythema İnfectiosumun (Beşinci xəstəliyinin) simptomları

Erythema İnfectiosuma (Beşinci xəstəliyə) yoluxan insanların əksəriyyətində xəstəlik heç bir əlamət vermir və ya qızdırma və baş ağrısı kimi qripə bənzər əlamətlərə səbəb olur.

Erythema İnfectiosumun ən çox yayılmış və klassik təzahürü səpgi ilə müşayiət olunan yüngül qızdırma xəstəliyidir. İnfeksiyanın başlanğıc simptomları atəş, nasazlıq, miyalji, ishal, qusma və baş ağrısı ola bilər. İlkin viremiyadan sonra, ağız ətrafının solğunluğu ilə yanaqları əhatə edən klassik Erythematoz malyariya səpgisi inkişaf edir. Bu səpgi xəstəlik prosesinin erkən mərhələsində inkişaf etmir. Səpgi klassik olaraq “şapalaq vurulmuş yanaq qızartısı” kimi xarakterizə olunur və bəlkə də bu xəstəlik prosesində yeganə klinik diaqnostik simptomdur. Üzdəki bu səpgi 4-5 gün davam edə bilər.

İnfeksiyanın gedişi artralji ilə də özünü göstərə bilər. Birgə simptomların immun vasitəli olduğu düşünülür və onlar uşaqlara nisbətən böyüklərdə daha çox olur. Qadınlar kişilərə nisbətən birgə simptomlardan daha çox təsirlənirlər. Təsirə məruz qalan oynaqlarda səpgilər simmetrik yerləşir. Ən çox təsirlənən oynaqlara əllər, ayaqlar, biləklər, dizlər və ayaqlar daxildir. Pasiyentlər ən çox oynaqların sərtliyindən şikayət edirlər. İmmuniteti zəif olan şəxslərdə adətən səpgi və oynaq simptomları müşahidə edilmir, çünki bunların immun vasitəli olduğuna inanırlar və bu simptomların inkişafı üçün onların bu infeksiyaya adekvat immun reaksiyası olmayacaq. İmmuniteti zəif olan xəstələrdə xroniki parvovirus B19 infeksiyası inkişaf edə bilər ki, bu da neytropeniya, trombositopeniya və ya sümük iliyinin tam supressiyasına səbəb ola bilər.

Erythema İnfectiosuma (Beşinci xəstəliyə) nə səbəb olur?

Erythema İnfectiosuma (Beşinci xəstəliyə) parvovirus B19 infeksiyası səbəb olur. Bu viruslar qırmızı qan hüceyrələrinin prekursor hüceyrələrində çoxalır və onları məhv edərək yüngül qan çatışmazlığına səbəb olur. Ancaq ümumiyyətlə, kəskin infeksiya bitdikdən sonra bədən yenidən kifayət qədər qırmızı qan hüceyrələri istehsal edir.

Erythema İnfectiosum (Beşinci xəstəlik) necə ötürülür?

Erythema İnfectiosumun (Beşinci xəstəliyin) ötürülməsinin müxtəlif yolları var:

• Hava-damcı yolu ilə: Viruslar əsasən xəstə insanların asqırdıqda və ya öskürdükdə havaya buraxdıqları virusla dolu damcılar vasitəsilə ötürülür. Yaxın təmas və öpüşmə zamanı da yoluxa bilərsiniz.
• Təmas yolu ilə: Burada ötürülmə, məsələn, virusla çirklənmiş əllər və ya əşyalarla təmasda baş verir.
• Qan vasitəsilə: Virus ehtiva edən qan vasitəsilə də ötürülə bilər, məsələn, tatuu etdirərkən və ya virusu olan qan bağışlayarkən. Sonuncunun qarşısını almaq üçün donoru qan verməzdən əvvəl müntəzəm olaraq beşinci xəstəlik virusu üçün yoxlanılır.

Erythema İnfectiosum (Beşinci xəstəlik) risk qrupuna kimlər daxildir?

Erythema İnfectiosum (Beşinci xəstəlik) risk qrupuna;

• uşaq bağçaları və ya məktəblər kimi ictimai yerlərdə işləyən insanlar
• səhiyyə işçiləri
• immun sistemi zəif olan fərdlər

Bundan əlavə, bəzi əvvəlki xəstəliklər erythema infectiosum (beşinci xəstəlik) infeksiyasını daha ağırlaşdıra bilər:

• dəmir çatışmazlığı nəticəsində yaranan anemiya
• immun çatışmazlığı (məsələn, müəyyən dərmanların istifadəsi, xroniki xəstəlik və ya HİV infeksiyası)
• oraq hüceyrəli anemiya və ya talassemiya kimi qırmızı qan hüceyrəsi pozğunluqları

Erythema İnfectiosumun (Beşinci xəstəliyinin) fəsadları

Parvovirus B19 qırmızı qan hüceyrələrinin progenitor hüceyrələrində çoxaldığından və onları məhv etdiyindən, kəskin infeksiya qan çatışmazlığına səbəb olur. Sağlam insanlarda bu, 10-14 gün ərzində normala qayıdır ki, yenidən kifayət qədər qırmızı qan hüceyrəsi əmələ gəlir.

Ancaq qırmızı qan hüceyrəsi xəstəlikləri və ya əvvəllər anemiyası olan insanlarda aplastik böhran adlanan bir vəziyyət yarana bilər. Yəni müəyyən müddət ərzində qan əmələ gəlməsi prosesi ləngiyir. Bu vəziyyətdə təcili qanköçürmə tələb olunur.

Erythema İnfectiosumun (Beşinci xəstəliyinin) diaqnozu

Erythema İnfectiosumun (Beşinci xəstəliyinin) diaqnozu təcrübəli dəri xəstəlikləri üzrə ixtisaslaşmış həkim – dermatoloq tərəfindən üz, gövdə və ətraflarda yerləşən xəstəliyin tipik qırmızı səpgiləri əsasında qoyulur. Lakin, bununla kifayətlənməyib qəti diaqnozu üçün qan analizi tələb edəcəkdir.

Erythema İnfectiosum (Beşinci xəstəliyin) müalicəsi

Erythema İnfectiosum (Beşinci xəstəlik) adətən müalicə tələb etmir.

• Digər viral infeksiyalarda olduğu kimi, istirahət də dəstəkləyicidir.
• Qızdırma və ya iştahsızlıq halında bədəni kifayət qədər maye ilə, məsələn, şəkərsiz çaylarla təmin etmək də vacibdir.
• Lazım gələrsə, parasetamol və ya ibuprofen kimi ağrıkəsicilər qızdırma, baş ağrısı və bədən ağrıları kimi simptomları aradan qaldıra bilər.
• Hamiləlik dövründə erythema infectiosum (beşinci xəstəlik) doğmamış uşağa yoluxa bilər və ona zərər verə bilər. Buna görə də virusa yoluxan hamilə qadınlar üçün yaxından izlənilməlidirlər.
• İnfeksiya qırmızı qan hüceyrələrinin sayının çox güclü azalmasına səbəb olarsa, ağır anemiya ilə nəticələnirsə, qan köçürülməsi təyin oluna bilər.

Erythema İnfectiosumun (Beşinci xəstəliyinin) qarşısının alınması

Erythema İnfectiosuma (Beşinci xəstəliyə) qarşı peyvənd yoxdur. Ancaq sadə gigiyena tədbirləri ilə infeksiyanın qarşısını almaq olar:

• Virusa yoluxmuş insanlarla yaxın təmasdan çəkinin.
• Əllərinizi müntəzəm və hərtərəfli yuyun.
• Yemək və içkilərinizi, şəxsi əşyalarınızı, boşqablarınızı və bıçaqlarınızı heç kimlə paylaşmayın.