Pemfiqus

Pemfiqus nədir?

Pemfiqus, dəridə və ya selikli qişalarda, məsələn ağızda və ya cinsiyyət orqanlarında qabarcıq və yaralara səbəb olan bir dəri xəstəliyidir.

Pemfiqus, hər yaşda baş verə bilər, lakin ən çox orta yaşlı və ya daha yaşlı insanlarda müşahidə olunur. Bu, uzunmüddətli (xroniki) bir vəziyyətə meyllidir və bəzi növlər müalicə edilmədikdə həyati təhlükə yarada bilər.

Pemfiqus növləri və simptomları

Pemfiqus dəridə və selikli qişalarda suluqlara (blisterlərə) səbəb olur. Suluqlar (Blisterlər) asanlıqla yırtıla, maye axan və yoluxan açıq yaralara dönə bilər.

Pemfiqus dəri xəstəliyinin iki ümumi növünün simptomları aşağıdakılardır:

• Pemfiqus vulgaris. Bu tip adətən ağızda, sonra dəridə və ya cinsiyyət orqanlarının selikli qişalarında yaranan suluqlarla (blisterlərlə) başlayır. Suluqlar (blisterlər) adətən ağrılı olur, lakin qaşınmır. Ağızdakı və ya boğazdakı qabarcıqlar udmağı və yeməyi çətinləşdirə bilər.
• Pemphigus foliaceus. Bu tip sinə, kürək və çiyinlərdə suluqlara (blisterlərə) səbəb olur. Suluqlar (blisterlər) ağrıdan daha çox qaşınmağa meyllidirlər. Pemphigus foliaceus ağızda suluqlara (blisterlərə) səbəb olmur.

Pemfiqus, yaşlı yetkinlərə təsir edən və ölümə səbəb ola bilən qabarcıqlı dəri xəstəliyi olan büllöz pemfiqodan fərqlidir.

Nə vaxt dəri həkiminə müraciət etmək lazımdır?

Ağzınızın içində və ya dərinizdə sağalmayan suluqlar (blisterlər) varsa, gecikmədən dəri həkiminə müraciət edin.

Pemfiqus səbəbləri

Pemfiqus, autoimmun xəstəlikdir. Normalda, immunitet sistemi zərərli işğalçılara (hüceyrələrə), bu cür viruslara və bakteriyalara qarşı mübarizə aparmaq üçün antikorlar istehsal edir. Ancaq pemfiqus zamanı bədən dərinin və selikli qişaların hüceyrələrinə zərər verən antikorlar istehsal edir.

Pemfiqus yoluxucu deyil. Əksər hallarda xəstəliyə nəyin səbəb olduğu bilinmir.

Nadir hallarda pemfiqus angiotenzin çevirici ferment inhibitorları, penisilamin və digər dərmanların istifadəsi nəticəsində baş verir.

Pemfiqus risk faktorları

Orta yaşlı və ya daha yaşlı yaş qrupuna mənsub olmaq, pemfiqus riskin artır.

Pemfiqus fəsadları

Pemfigus dəri xəstəliyinin mümkün fəsadlarına aşağıdakılar daxildir:

• Dərinin infeksiyası
• Qan dövranına yayılan infeksiya (sepsis)
• Qidalanma (çünki ağrılı ağız yaraları yemək yeməyi çətinləşdirir)
• Yüksək qan təzyiqi və infeksiya kimi dərmanların yan təsirləri
• Bəzi pemfiqus növləri müalicə olunmadıqda ölüm ilə nəticələnir.

Pemfiqus diaqnozu

Pemfiqus dəri xəstəliyinə diaqnoz qoymaq üçün dəri xəstəlikləri üzrə ixtisaslaşmış həkim – dermatoloq müayinəsi mütləqdir. Çünki, suluqlar (blisterlər) digər dəri xəstəlikləri ilə də müşahidə oluna bilər, buna görə də nadir hallarda rast gəlinən pemfigus dəri xəstəliyinə diaqnoz qoymaq üçün dərki həkimi- dermatoloq müayinəsi mütləqdir.

Dəri həkimi – dermatoloq sizinlə tibbi tarixçəniz haqqında danışacaq və dərinizi və ağzınızı yoxlayacaq.

Bundan əlavə, dermatoloq sizdən aşağıdakı testləri tələb edə bilər:

• Dəri biopsiyası. Bu testdə, dermatoloq tərəfindən suluqdan (blisterdən) bir parça toxuma alınır və mikroskop altında incələnir.
• Qan testləri. Bu testləri tələb etməkdə dermatoloq həkimin məqsədi, qanınızda pemfiqus ilə mövcud olduğu bilinən antikorları aşkar etməkdir.
• Endoskopiya. Əgər sizdə pemfiqus vulqarisiniz varsa, dəri həkimi boğazda yaraların olub-olmadığını yoxlamaq üçün sizi endoskopiya etdirə bilər. Bu prosedur, boğazınıza çevik bir borunun (endoskop) daxil edilməsini əhatə edir.

Pemfiqus müalicəsi

Pemfiqus müalicəsinə dermatoloq adətən yeni suluq (blister) əmələ gəlməsinin qarşısını almaq üçün nəzərdə tutulan dərmanlarla başlayır. Mümkün qədər erkən başlayanda ümumiyyətlə müalicənin nəticəsi daha effektli olur. Bir dərman istifadəsi pemfiqus dəri xəstəliyinə səbəb olubsa, onun istifadəsini dayandırmaq pemfiqus simptomlarını təmizləmək üçün kifayət ola bilər.

Dərmanlar

Pemfiqus müalicəsində dermatoloq həkim pasiyentin pemfiqus növündən, şiddətindən və digər tibbi şərtlərinin olub-olmamasından asılı olaraq aşağıdakı dərmanları tək və ya birlikdə istifadəsini təyin edə bilər:

• Kortikosteroidlər. Pemfiqus xəstəliyi yüngül olan insanlar üçün kortikosteroid kremi onun simptomlarını kontrol altında saxlamaq üçün kifayətdir. Digərləri üçün əsas müalicə prednizon həbləri kimi oral kortikosteroiddir.

Kortikosteroidlərin uzun müddət və ya yüksək dozada istifadəsi diabet, sümük əriməsi, infeksiya riskinin artması, mədə xorası və bədəndə piylənməyə səbəb ola bilər ki, bu da yuvarlaq bir üzə səbəb olur.

• Steroid qoruyucu immunosupressantlar. Azatioprin, mikofenolat və siklofosfamid kimi dərmanlar sağlam toxumanı immunitet sisteminin hücumundan qorumağa kömək edir. Onların infeksiya riskinin artması da daxil olmaqla ciddi yan təsirləri ola bilər.
• Digər dərmanlar. Birinci dərəcəli dərmanlar sizə kömək etmirsə, dəri həkiminiz dapson, venadaxili immunoqlobulin və ya rituksimab kimi başqa bir dərman təklif edə bilər.

Bir çox insanlar müalicə ilə yaxşılaşır, baxmayaraq ki, bu, illər çəkə bilər. Digərləri əlamət və simptomlarının geri qayıtmasının qarşısını almaq üçün qeyri-müəyyən müddətə daha aşağı dozada dərman qəbul edilə bilər. Bəzi pasiyentlər (məsələn, ağır və ya yayılmış yaraları olan pasiyentlər) xəstəxanada müalicəyə ehtiyac duyurlar.

Pemfiqus dəri xəstəliyi zamanı həyat tərzi

Pemfiqus dəri xəstəliyi zamanı dərinizi və ümumi sağlamlığınızı yaxşılaşdırmaq üçün bir sıra tövsiyələr:

• Dəri həkiminizin yaraya qulluq təlimatlarına əməl edin. Yaralarınıza yaxşı qulluq etmək infeksiya və yara izlərinin qarşısını almağa kömək edə bilər.
• Dərinizi yumşaq bir şəkildə yuyun. Gündəlik istifadə üçün nəzərdə tutulan sabunlardan istifadə edin və sonra nəmləndirici tətbiq edin.
• Dərinizi qoruyun. Dəriyə zərər verə biləcək fəaliyyətlərdən çəkinin.
• Müəyyən qidalardan çəkinin. Ağzınızdakı suluqlar (blisterlər) ədviyyatlı, isti və ya aşındırıcı qidalar tərəfindən qıcıqlana bilər.
• Günəşə məruz qalmağı minimuma endirin. Ultrabənövşəyi şüalar yeni suluqların (blisterlərin) əmələ gəlməsinə səbəb ola bilər.
• Ağız sağlamlığını qorumaq üçün diş həkiminizlə danışın. Ağzınızda qabarcıqlar varsa, dişlərinizi düzgün fırçalamaq çətin ola bilər. Ağız sağlamlığınızı qorumaq üçün diş həkiminizlə məsləhətləşin.