Qızılyel xəstəliyi (Erysipelas)
Qızılyel xəstəliyi (Erysipelas) sellülitin səthi forması olub, yuxarı dermisə təsir edən bakterial dəri infeksiyasıdır.
Qızılyel xəstəliyi (Erysipelas), adətən A qrupu streptokok bakteriyalarından qaynaqlanır. Qızılyel xəstəliyi (Erysipelas), həm uşaqlara, həm də böyüklərə təsir edə bilər.
Qızılyel xəstəliyi (Erysipelas) simptomları
Qızılyel xəstəliyi (Erysipelas) simptomları və əlamətləri adətən qəfil başlayır və qızdırma, üşütmə və titrətmə ilə müşayiət olunur.
Qızılyel xəstəliyi (Erysipelas) dəridə qızartılı və suluqlu səpgilərə səbəb olur. Bakteriyalar dəri iltihabına səbəb olan toksinləri buraxır. Ayaqlar, üz və qollar xəstəliyin simptomlarının müşahidə edildiyi əsas nahiyələrdir.
Dəri səpgilərindən başqa, digər ümumi qızılyel xəstəliyi (erysipelas) simptomlarına aşağıdakılar daxildir:
- qızdırma
- üşütmə
- titrətmə
- yorğunluq
- baş ağrısı
- qusma
Qızılyel xəstəliyi (Erysipelas) olan insanların dərisində qırmızı şişkin ləkələr görünməyə başlayırlar. Qızılyel xəstəliyi (Erysipelas) həmçinin suluqlara (blisterlərə) və yaralara (erysipelas səpgilərinə) səbəb olur.
Qızılyel xəstəliyi (Erysipelas) səbəbləri
Qızılyel xəstəliyi (Erysipelas) sellülitdən fərqli olaraq, A qrupu beta-hemolitik streptokoklar (Streptococcus pyogenes) tərəfindən törədilir. Metisillinə davamlı Staphylococcus aureus (MRSA), Streptococcus pneumoniae, Klebsiella pneumoniae, Yersinia enterocolitica və Haemophilus influenzae daxil olmaqla, qızılı stafilokokların da nadir hallarda qızılyel xəstəliyinə (erysipelas) səbəb olduğu aşkar edilmişdir.
Qızılyel xəstəliyi (Erysipelas) kimlərə təsir edir?
Qızılyel xəstəliyi (Erysipelas) ən çox körpələrə və yaşlı insanlara təsir edir, lakin hər yaş qrupundan olan fərdlərə təsir edə bilər.
Qızılyel xəstəliyi (Erysipelas) risk faktorları
Qızılyel xəstəliyinin risk faktorları sellülitin digər formaları ilə eynidir. Onlara aşağıdakılar daxil ola bilər:
- Anamnezdə əvvəllər keçirilmiş Qızılyel xəstəliyinin olması
- Həşərat dişləmələri, xoralar və sədəf xəstəliyi, eqzema kimi xroniki dəri xəstəlikləri səbəbiylə dəri baryerinin pozulması
- Cari və ya əvvəlki zədə (məsələn, travma, cərrahi yaralar, radioterapiya)
- Yenidoğulmuşlarda, göbək bağının və peyvənd yerinin zədələnməsi
- Nazofarenksin infeksiyası
- Venoz xəstəliklər və limfoödem
- İmmun çatışmazlığı və ya digər faktorlar, məsələn
- diabet
- alkoqolizm
- piylənmə
- HİV
- Nefrotik sindrom
- Hamiləlik
Qızılyel xəstəliyi (Erysipelas) fəsadları
Qızılyel xəstəliyi (Erysipelas) olan xəstələrin üçdə birində təkrarlanır:
- Risk faktorlarının davamlılığı
- Limfa zədələnməsi (bu səbəbdən toksinlərin drenajı pozulur)
Qızılyel xəstəliyinin fəsadları nadirdir. Məsələn, bakteriya qanı yoluxdurarsa, ürək qapaqlarına, sümüklərə və oynaqlara yayılacaq. Nəticədə bakteriemiya deyilən bir vəziyyət yaranacaq.
Digər ağırlaşmalara aşağıdakılar daxildir:
- Xroniki ayaq şişməsi
- Septik şok
- Yoluxucu ürək qapaqları
- Post-streptokok qlomerulonefrit (uşaqlara təsir edən böyrək xəstəliyi)
- Qanqrena
- Tromboflebit
- Təkrarlanan infeksiya epizodları
Qızılyel xəstəliyi (Erysipelas) diaqnozu
Qızılyel xəstəliyi (Erysipelas) diaqnozu dəri həkimi – dermatoloq tərəfindən yaralar, suluqlar (blisterlər) və ya dəri səpgiləri kimi görünən simptomlar araşdırılaraq qoyulur.
Dermatoloq həmçinin tibbi tarixçəni götürəcək, xəsarətlər və ya əməliyyatlar barədə soruşacaq və infeksiya əlamətlərini araşdırmaq üçün qan testi təyin edəcək. Qan testi göstərə bilər:
- Yüksək səviyyədə ağ qan hüceyrələri (toxuma zədələnməsini və ya bakterial infeksiyanı göstərir)
- Yüksək səviyyəli C-reaktiv zülal (iltihabı göstərir)
- Bakteriyaların olması
Qızılyel xəstəliyi (Erysipelas) müalicəsi
Dəri həkiminiz qızılyel xəstəliyi (erysipelas) diaqnozu qoyarsa, oral antibiotiklər (ağızdan qəbul edilir) təyin edə bilər. Vəziyyətiniz ağırdırsa, venadaxili (damar vasitəsilə) antibiotiklər təyin edə bilər.
Qızılyel xəstəliyinin müalicəsində istifadə olunan antibiotiklərə aşağıdakılar daxildir:
- Oral qəbul edilən penisilin
- Venadaxili penisilin
- MRSA səbəb olduğu üz qızılyeli üçün vankomisin
- Penisilinə alternativ: eritromisin (penisilinə alerjisi olan insanlar üçün)
Əgər infeksiyanın təkrar epizodları varsa, dermatoloq gələcəkdə infeksiyanın qarşısını almaq üçün sizə uzunmüddətli antibiotiklər verəcəkdir. Antiallergik preparatlar, mineral komplekslər, vitaminlər bəzən onların effektivliyini artırmaq üçün antibiotiklərə əlavə olunur.
Qızılyel xəstəliyinin ümumi müalicəsinə aşağıdakılar daxildir:
- Narahatlığı aradan qaldırmaq üçün buz trobalarının tətbiqi
- Şişkinliyi azaltmaq üçün ayaqların yüksəyə qaldırılması
- Yaranın sarğısı
Dəri həkimi həmçinin sağalmanın gec mərhələlərində fiziki müalicəni tövsiyə edirlər. Həmçinin, qızılyel xəstəliyindən əziyyət çəkən insanlara ayaqları yuxarı qaldırılmış vəziyyətdə yataq istirahəti tövsiyə olunur.
İnfeksiyanın şiddəti müalicənin müddətini müəyyən edəcək.
Qızılyel xəstəliyi (Erysipelas) qarşısı alına bilərmi?
Qızılyel xəstəliyinin qarşısını almağın bir neçə yolu var. Bunlara dərinizi nəmləndirərək sağlam saxlamaq daxildir. Bundan əlavə, infeksiya riskini azaltmaq üçün quru dəri, kəsiklər və yaralanmalardan qorunmalısınız.
Qızılyel xəstəliyi -nin təkrarlanmasının qarşısını almaq üçün dermatoloq penisilin kimi uzunmüddətli antibiotiklər təyin edə bilər.
Qızılyel xəstəliyi (Erysipelas) təkrarlanmaya meylli olduğundan, bakterial infeksiyaya yoluxmamaq üçün bu tədbirlərə əməl etməlisiniz.
- Əllərinizi tez-tez yuyun.
- Alkoqol əsaslı dezinfeksiyaedici vasitələrdən istifadə edin.
- Quruluğun qarşısını almaq üçün bədəninizi nəmləndirin.
- Dəri həkiminizin təyin etdiyi antibiotikləri qəbul edin.
- Dərinizi travmadan qoruyun.
Bu tədbirlər infeksiyanın qarşısını almağa kömək edəcəkdir. Qızılyel xəstəliyi (Erysipelas) əlamətləri ümumiyyətlə 7-10 günə müalicə olunur. Bununla belə, dərinizin normal vəziyyətinə qayıtması bir neçə həftə çəkəcək. Xoşbəxtlikdən, qızılyel xəstəliyindən geriyə heç bir çapıq izi qalmadan sağalacaqsınız.
Dermatoloq həkiminiz təkrar qızılyel xəstəliyi riskini azaltmaq üçün uzunmüddətli profilaktik baxım üçün penisilin təyin edə bilər.
