Telogen Effluvium

Telogen Effluvium müvəqqəti saç tökülməsinin ümumi səbəbidir. Telogen effluvium kişilərə nisbətən daha çox qadınlara təsir göstərir, çünki səbəblər çox vaxt qadınların həyatındakı hadisələrlə, məsələn, doğuşla bağlıdır.

Telogen Effluvium kimlərə təsir edir?

Telogen Effluvium bütün yaş qruplarından və hər iki cinsin nümayəndələrinə təsir edə bilər. Heç bir aydın çöküntü səbəbi olmayan xroniki telogen effluvium 30-60 yaş arası sağlam qadınlarda özünü göstərir.

Telogen Effluvium tipli saç tökülməsinin yaranma səbəbi

Normal sağlam insanın baş dərisində saç köklərinin təxminən 85%-i aktiv şəkildə böyüyən saçlardır (anagen saçlar) və təxminən 15%-i istirahət saçlarıdır (telogen saç). Bir neçə tük də katagendə ola bilər. Bir saç folikülü adətən anagen saçları 4 il və ya daha çox böyüdür, sonra təxminən 4 ay istirahət edir. İstirahətdə olan telogen saçın altında yeni anagen tüklər böyüməyə başlayır və onları itələyir.

Belə ki, baş dərisinin normal saç dövrü nəticəsində daraqda, fırçada, hövzədə və ya yastıqda gündə 100-ə qədər tükün tökülməsi normaldır.

Sistemə bir qədər Travma olarsa, anagen tüklərin 70%-ə qədəri telogenə keçə bilər, beləliklə adi nisbət tərsinə çevrilir.

Telogen Effluvium üçün risk faktorları

Telogen Effluvium üçün risk faktorlarına daxildir:

• Doğuşdan sonra saç tökülməsi
• Fizioloji neonatal saç tökülməsi
• Kəskin və ya xroniki xəstəlik
• Cərrahi əməliyyat
• Qəza
• Psixoloji stress
• Kilo itkisi, balanssız qidalanma
• Müəyyən dərmanlar
• Endokrin pozğunluqlar (məsələn, hipotiroidizm, hipertiroidizm)
• Kontraseptiv həblərin qəbulunun dayandırılması
• Baş dərisinə təsir edən dəri xəstəlikləri (məsələn, eritrodermiya)
• Həddindən artıq günəşə məruz qalma.

Telogen Effluvium tipli saç tökülməsinin simptomları

Telogen Effluvium iltihabın klinik və ya histoloji sübutu olmayan diffuz saç tökülməsinin çapıqsız formasıdır və baş dərisi tüklərinin 50% qədərinə təsir edə bilər.

İstirahət edən baş dərisi tükləri əvvəlcə saç follikullarına möhkəm yapışır. Baş dərisindən çıxan yeni tüklər dincələn tükləri itələyir və saç tökülməsinin artması səbəb olan faktordan 2-4 ay sonra müşahidə olunur.

Beləliklə, paradoksal olaraq, bu cür saç tökülməsində saç tökülməsi, saçların yenidən böyüməsinin bir əlamətidir.

• Yeni saçlar əvvəlcə baş dərisindən keçərək ölü saçları itələdikcə, alın saç xətti boyunca yeni saçların incə saçaqları görünür.
• Əvvəlcə tökülmə çox olur və baş dərisinin tüklərinin ümumi seyrəlməsi aydın ola bilər, lakin bir neçə aydan sonra pik həddə çatır və saç tökülməsi azalmağa başlayır, əksər hallarda 6-9 ay ərzində tədricən normala qayıdır.
• Saç tökülməsi azaldıqca, baş dərisi yenidən qalınlaşır, lakin bəzi hallarda bərpa tam olmaya bilər.

Dırnaq və saç böyüməsi eyni təsirlər altında olduğundan, saç böyüməsinin dayandırılması çox vaxt dırnaqlarda Beau xəttinin müşahidə olunması ilə özünü göstərir. Travmanın vaxtı bir dırnağın arxa dırnaq qatından sərbəst kənarına qədər uzanması üçün 5 ay çəkməsi faktından təxmin edilə bilər. Beləliklə, dırnaqdakı yiv dırnağın yarısına qədərdirsə, travma iki ay yarım əvvəl olmalıdır.

Xroniki Telogen Effluvium

Bəzi xəstələrdə saç tökülməsi uzun müddət, bəzən illər boyu aralıq və ya davamlı olaraq normaldan daha çox olmağa davam edir. Anagen dövrünün qısalması üçün saç dövrü sıfırlanmış kimi görünür.

Xroniki Telogen Effluvium kifayət qədər qalın və orta dərəcədə uzun saçlara sahib olan qadınlarda özünü göstərir – bunun səbəbi, daha incə və ya daha qısa saçlı olanlara nisbətən tökülən saçları daha çox hiss etmələridir. Telogen Effluvium tam keçəlliyə səbəb olmur, ancaq genetik keçəlləşmə meylini, yəni qadın tipi saç tökülməsini və ya kişilərdə kişi tipi saç tökülməsini açığa çıxara bilər.

Xroniki Telogen Effluviumun mexanizmi yaxşı başa düşülmür. Orta yaşlı qadınlarda uzun dalğalanan telogen effluvium kursu, uzun illər davam edən geniş yayılmış seyrəlmə əmələ gəlməsi normal hormonal təsirlərin nəticəsindən yaranır.

Telogen Effluvium tipli saç tökülməsinin diaqnozu

Telogen Effluvium tipli saç tökülməsinin diaqnozu dermatoloq tərəfindən klinik xüsusiyyətlər əsasında qoyulur.

• Saç incəlməsi bütün baş dərisinin +/- digər bədən tüklərinin tökülməsini əhatə edir.
• Müayinə zamanı ümumi alopesiyanın fokuslu sahələri olmayan diffuz incəlmə və normal qalınlıqda qısa tüklər var.
• Zərif saç dartma testi tüklərin sayının artdığını göstərir; əksəriyyəti tipik epiteliya kisəsi ilə telogendir (ağ rəngli köklər).

Trixoqramma diaqnozu təsdiqləməyə kömək edə bilər; trixoqrammada 25%-dən çox telogen tüklərin olması telogen effluvium şübhəsini gücləndirir.

İşıq mikroskopik müayinəsi club tüklərini göstərir.

Club Tüklər – Katagen fazası keçid mərhələsidir və bütün tüklərin təxminən 3%-i istənilən vaxt bu fazada olur. Bu mərhələ təxminən 2-3 həftə çəkir. Böyümə dayanır və xarici kök qabığı büzülür və saç kökünə yapışır. Bu, klub saçı kimi tanınan şeyin formalaşmasıdır.

Baş dərisinin biopsiyası nadir hallarda tələb olunur; normal terminal / vellus saç nisbəti, artan telogen follikul sayısı və çox az heç bir iltihab və fibroz göstərməsi və ya heç olmaması gözlənilir.

Telogen Effluvium tipli saç trökülməsinin müalicəsi

Telogen Effluvium özünü korreksiya edir.

Tövsiyələrə aşağıdakılar daxildir:

• Saçları zərif şəkildə yığmaq, həddindən artıq daramaqdan, fenləməkdən və hər növ baş dərisi masajından uzaq durun.
• Baş dərisinin altında yatan pozğunluğu və ya varsa, müəyyən edilmiş hormonal problemi müalicə edin.
• Bol protein, meyvə və tərəvəzdən ibarət pəhriz edin. 
• Qalxanabənzər vəzinin fəaliyyətində hər hansı bir anormallığı və ya dəmir, vitamin B12 və fol turşusu səviyyələrini  düzəldin.

Saç tökülməsinin psixoloji təsirləri də diqqətdən kənarda qalmamalıdır.